رفتن به محتوا

رمان اسفار کاتبان

رمان اسفار کاتبان

اسفار کاتبان رمانی است نوشته‌ی ابوتراب خسروی که در سال ۱۳۷۹ خورشیدی منتشر شد. ناشران کتاب نشر قصه ، نشر آگه و نشر نیماژ بودند. این کتاب در سال ۱۳۸۰ از طرف پکا به عنوان بهترین رمان سال ۷۹ برگزیده شد و جایزه مهرگان به آن تعلق گرفت.

اسفار کاتبان نخستین رمان از سه گانه ی ابوتراب خسروی است که داستان سعید پسر مسلمان و اقلیما دختر یهودی است.

اسفار کاتبان
رمان اسفار کاتبان نوشته ابوتذاب خسروی

داستان از آشنایی اقلیما دانشجوی یهودی و همکلاسی دانشگاهش سعید (که مسلمان است) برای انجام یک تحقیق مشترک آغاز می‌شود. موضوع تحقیق نقش قدیسان در ساخت جوامع است که با آغازی جداگانه از طرف دو شخصیت داستان دنبال شده و به یک نقطه مشترک می‌رسد. این نقطه، محل اشتراک دو روایت دیگر (علاوه بر روایت دو قدیس) نیز هست؛ داستان زندگی پدر سعید در نقش کاتب مجدد یک روایت قدیمی و داستان عشق تازه اقلیما و سعید. این رابطه باعث خشم متعصبان یهودی می‌شود.

ابوتراب خسروی نویینده کتاب اسفار کاتبان
ابوتراب خسروی نویینده کتاب اسفار کاتبان

آنچه این رمان را از دیگر آثار مشابه متفاوت می کند نحوه ی روایت آن است. روایتی که ریشه در ساختار ادبیات کلاسیک و کهن فارسی دارد؛ ساخت داستان حرکت موازی چند روایت به همراه یکدیگر است. ابوتراب خسروی که از شاگردان گلشیری است تلاش می کند تا تجربه ای اصیل برای خواننده ایرانی به وجود آورد؛ چیزی که تحت تاثیر جریان های مدرن فراموش شده است.

این اثر بسیاری از تکنیک‌ها و تمهیدات مشترک میان ایده‌های مدرنیستی و پسامدرنیستی‌ را داراست؛ تعدد راوی و تعدد روایت‌، غلبه‌ی عنصر وجودشناسی بر معرفت‌شناسی، جابجایی‌های زمانی در روایت، شباهت شخصیّت‌ها به یکدیگر، برجستگی متن، درهم‌آمیزی نثر معاصر و کهن و… از جمله تمهیداتی‌ هستند که نویسنده در این رمان به‌کار گرفته است.

ابوتراب خسروی نویسنده کتاب اسفار کاتبان
ابوتراب خسروی نویسنده کتاب اسفار کاتبان
زمانی هوشنگ گلشیری گفت که نویسندگان ایرانی هم می‌توانند مانند نویسندگان آمریکای لاتین، شیوه و سبک خاص خود را بیافرینند؛ آن هم با الهام گرفتن از متون کهنی چون تذکرةالاولیا، قرآن و اوستا. شیوه‌ی داستان‌گویی مقطّع که در آن تکه‌هایی کنار هم گذاشته می‌شوند و روایتی ناب را شکل می‌دهند. گلشیری خود در آثاری چون «حدیث مرده بر دار کردن آن سوار که خواهد آمد» این روش را به کار می‌گیرد و فضایی جادویی و پست‌مدرن می‌آفریند. خسروی، شاگرد گلشیری، با تأسی از استادش کتابی نوشت که هنوز هم منتقدان حرف‌های زیادی درباره‌ی آن دارند: رمان اسفار کاتبان.